“ ውእቱሰ ነስአ ደዌነ ወፆረ ሕማምነ። በእንቲአነ ሐመ ወንሕነ ርኢናሁ ሕሙመ ወቅሡፈ ብሕማም ፣ወውእቱሰ ቈስለ በእንተ ኃጢአትነ ወሐመ በእንተ ጌጋይነ፣ ትእምርተ ሰላምነ፣ ወበቊስለ ዚአሁ ሐዩነ ቊስልነ ” “ ብሓቂ ንሱ ንሕማምና ጾሮ ንስቓይና ኸኣ ኣብ ነፍሱ ጸዓኖ ፣ ንሕና ግና ከም እተወቕዔን ብእግዚአብሔር ከም እተቐዝፈን ከም እተዋረደን ጌርና ኣቋጸርናዮ። ንሱ ግና ብሰሪ ገበንና ቘሰለ፣ ብሰሪ ኣበሳና ድማ ተኸትኸተ ንሕና ሰላም ምእንቲ ኽንረክብ መቕጻዕቲ ናብኡ ናብኡ ወረደ ፣ ንሕና’ውን ብስምብራቱ ሓዌና። ” ኢሳይ.53.4-7።
ስቕለት ተባሂላ። ክትጽውዓ ዝኸኣለትሉ ምኽንያት ከኣ ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ንዓለም ኩሉ ንምድኃን በጃ ኮይኑ ኣብ መልዕልተመስቀል ተሰቒሉ ዝወዓለ በዛ መዓልቲ እዚኣ ስለ ዝኾነ እዩ። ኣብዛ መዓልቲ ብዙኅ መሪርን ዘስካሕክሕን ግፍዒ ኣብ ልዕሊኡ ተፈጸመ። ይኹን እምበርጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ስለ ኣባና ካብ ዘለዎ ፍጹም ፍቕሪ ዝተላዕለ ስቓዩን መከራኡን ንኹሉ ብትዕግሥቲ ክቕበሎ ወዓለ። እዚ ከኣንሕና ምእንቲ ክንድኅን ኮነ። ስለዚ ዕለተ ዓርቢ ንስቕለቱን ስቅያቱን እናሓሰብና ብፍሉይ ክንርእያን ክንዝክራን ዝግባኣና ዓባይ ዕለት እያ።
ኢየሱስ ክርስቶስ ካብ ኣፉ ሓሶት ኣብ ሰብነቱ ከኣ ርኽሰት ዘይተረኽቦ ንጹሃ ባሕርይ ዝኾነ ኣምላኽ እዩ። ካብ ተግባሩ’ውን ሓንቲ ትኹን ጥፍኣትዝበሃል እኳ ኣይነበሮን። ይኹን እምበር ኣይሁድ ግን ኽፉእ ቅንኣትን ተንኮልን ሓዲርዎም፥ ኣብ ልዕሊኡ ከንቱ ዝኾነ ክስን ምስክርነትን ብምምስራትንሱ መን ምዃኑ ከይፈለጡ ኣብኡ ካብ ዝነበሮም ጽልኣት ብጭካኔ ገሪፎም ኣብ ማእከል ጥጦስን ዳክረስ ዝበሃሉ ክልተ ሸፋቱ ሰቐልዎ። ብርሃን ዓለምቅዱስ ጳዉሎስ ብዛዕባዚ ኣመልኪቱ " ካብ ገዛእቲ እዛ ዓለም እዚኣ ሓደ እኳ ነዚ ጥበብዚ ዝፈለጦ የልቦን። (ነዚ ኣምላኽ ሰብ ናይ ምዃኑ ጥበብ ማለቱእዩ።) እንተ ዚፈልጥዎስ ነቲ ጐይታ ክብሪ ኣይምሰቐልዎን ነይሮም።"ኢሉ ኣሎ1ይቆሮ.2፥8።
ብኣምሳለ ሥላሴ ዝተፈጥሩ ሰብ ኣእምሮ ሰባት ከምዚ ክብሩ ከይፈለጡ ኣምላኾም ክሰቕሉ፥ ኣብ ልዕሊኡ’ውን ዘይግባእ ክገብሩ ከለው፥ ካልኦትፍጥረታት እኒ በዓል ፀሓይ ወርኂ ከዋኽብቲ ግና ክብሪ ናይ ፈጣሪኦም ፈሊጢም ዕርቃኑ ኣይንርእን ክብሉ ባሕርያዊ ተፈጥሮ ብርሃኖም ከሊኦምእዮም። ሰማይን ምድርን’ውን ተናወጹ፥ ኣኻውሕ ድማ ተተራተሩ። ብዙኅ ንኣምላኽነቱ ዝገልጽ ኃይልታት ተገብረ። እቲ ኣብዚ ዕለት ዝተፈጸመተኣምራት ካብ ሰማያን ምድርን ምዃኑ፥ ክርስቶስ ሰማይን ምድርን ኣብኡ ዘለውን ዝፈጠረ ኣምላኽ ንምዃኑ ዘርኢ እዩ።
ከም ዝተባህለ ነዛ መዕልቲ ንድኅነትና ኣብ መልዕልተ መስቀል ተሰቒሉ ምውዓሉ እንሓስበላ ፍልይቲ ዕለት ስለ ዝኾነት ኩሉ ንዋያተ ቅዱሳን ንዕለቱብዝገልጽ መንገዲ ተዳልዩ ደገ ይወጽእ፥ ከርቤ እናተዓጥነ ከኣ ንስቅለቱ ዘመልክቱ ንባባት ክንበቡን ክስገድን ይውዓል፡፡ ወዲ ሰብ ን5500 ዘመናትዝኣክል ምስ እግዚአብሔር ኣምላኹ ተጻሊኡ፥ ኣብ ጸልማት ሕይወት ብእግረ አጋንንቲ እናተረግጸ ብስቓይ ይነብሮ ንዝነበረ ጊዜ ንምዝካርንንምሕሳብን ተባሂሉ ከኣ ታቦትን መንበሩን ብጸሊም ልብሲ ይሽፈን። ዲያቆን ድማ ደወል እንዳደወለ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ይዘውር። ዲያቆን ናይ ቅዱስ ዮሓንስ ምሳሌ ክኸውን ከሎ፥ እቲ እናዞረ ዘስምዖ ድምጺ ከኣ ንናይ ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያም ሓዘንን ልቕሶን ዝገልጽ እዩ። እዚ ከኣ ኣብ እግሪመስቀል ወዳ እናዞረት ንገበረቶ ልቕሶን ኃዘንን ዘመልክት እዩ። ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያም ንሳ ኣምላኽ ንዓለም ኩሉ ከድኅን ሰብ ዝኾነላብዘይብእኣ ድኅነትና ዘይተፈጸመ፥ ነገረ ክርስቶስ ኣብ ዝለዓለሉ ስማን ኣብ ናይ ምድኃና ተግባር ዘለዋ ዓቢይ ተራን ከይተላዕለ ምሕላፍ ፈጺምካዝክኣል ኣይኮነን። ኣብዚ’ውን ናይ ሓዘናን ልቕሶኣን ነገር ካብ ተላዕለ ንበረኸት ምእንቲ ክኾነና ብኸፊል ንርአ÷
ጲላጦስ ንኣይሁድ ክሰቕልዎ ንጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ኣሕሊፉ ምስ ሃቦም፣ መስቀሉ ተሸኪሙ ብሕሱም እናገረፉ ክሰቀል እናወስድዎከለው ገና ቅድስተ ቅዱሳን ድንግል ማርያም ኣይፈለጠትን ኣብ ከተማ ውዒላ ነበረት እሞ፥ ደቂ እታ ሃገር ገሊኦም ወድኺ ሰቐልዎ ክብልዋ ገሊኦም ከኣኣይሰቐልዎን በልዋ። በዚ ወደይ ወደይ እናበለት ክትበኪ ወዓለት። ሎሚ ሓደ ዝሓመመ ሰብ ወገን ዘመድ ጸውዑለይ ከም ዝበሃል፥ ጐይታ ንቅዱስ ዮሓንስ ጸዊዑ" ንዓ ኪድ ነደይ ጸውዓያ ንመከራይ ትርኣዮ፡ ኣበይን ከመይን ከም ዝተሰቐልኩውን ትፍለጥ።" በሎ። ቅዱስ ዮሓንስ ከኣ ከምቲ ዝበሎከይዱ ነገራ። በዚ ሰዓት ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያም ኣምሪራ ኣልቀሰት። ብቅልጡፍ ተላዒላውን ሓደ ጊዜ ኣብ ሓጹር ሓደ ጊዜ ኣብ እምኒእናወደቐት ኣብቲ ቦታ በጽሐት። ይኹን እምበር ካብ በዝሒ ሕዝቢ ዝተላዕለ ግን ብዓይና ክትርእዮ ተሸገረት ከይነግርዋ ከኣ ኣይሁድ ካብ ምኽርናዝወጸ ገዛኡ ክቃጸል ንብረቱ ክውረስ እዩ ኢሎም ነቲ ሕዝቢ ኣእሚኖምዎ ስለነበሩ እዩ። ሽዑ ንምዕራብ ወገን ኣቢላ ዘወር እንተበለት፥ ወዳ ኢየሱስ ክርስቶስ ዕርቃኑ ቆይሙ፥ ኣክሊለ ሶክ ኣብ ርእሱ ደፊኦምሉ መላእ ኣካላቱ ደም ተሸፊኑ ኣብ መዕልተ መስቀል ርኣየቶ። ልባ ብጽኑዕ ኃዘን እናተቓጸለንብዓታ ከም ውሑጅ ክፈስሰ ኣብ እግሪ መስቀሉ ኮይና። ዮሓ.19፥25። ዋይ ወደይ ወደይ እዚ ኹሉ ግፍዒ፥ ኣብ ርእስኻ ደፊኦምዎ ዘለው ኣክሊለሶክ ኣብ ርእሰይ ክኸዉን ተመነኹ እናበለት ኣብ ከቢድ ኅዘን ኮይና ተልቅስ ነበረት። ኣይሁድ ግና ናብኣ እናጠመቱ ብወዳ ምኽንያት ኣርባዕተ ሚእትንኣርባዓን ኣርባዕተ ሽሕ ሕፃናትና ሞይቶም ነይሮም እዮም እሞ፥ ሎሚ ደም ደቅና ተመለሰልና እናበሉ ኣላገጹላ። ገሊኦምውን ካብ መልክዓ ዝተላዕለይድነቑ ነበሩ፥ ናይ ኃዘና ጽንዓት ናይ ንብዓታ ብዝሓት ብምርኣይ ምሳኣ ዘልቅሱውን ነይሮም እዮም። ጽኑዕ ዝኾነ ኃዘናን ናይ ኣደነት መከራኣንዝተመልከተ ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ድማ፣ " ኦ ኣደይ ኣይትንብዒ ኣይትሕዘኒ፥ እዚ ምእንቲ'ቶም ብኢድ ጸላኢ ድያብሎስ ተታሒዞምን5500 ዘመናት ዝኣክል ኣብ ሲኦል ማእሰርቲ ዘለው ነፍሳት ወገናትኪ ብፍቓደይ ዝገበርኩዎ እዩ። ነዚ መከራ ስቓይ እዚ እንተ ዘይተቐበልኩ ከኣእዘን ነፍሳት እዚኣተን ካብ ሲኦል ማእሰርቲ ካብ ገሃነመ እሳት ክወጻ ኣይክእላን እየን። ኣረጋዊ ስምዖን ከም ዝበለኪ ሎሚ ብኣይ ምኽንያት እዚ ኃዘንእዚ ከም ዝበጽሓኪ፥ ንኃይሊ ሞት ብሞተይ ስዒረ ምስ ተንሣእኩ፥ ትንሣኤ ተኣውጁ ብርሃን ወገናትክን ድኅነቶምን ርኢኺ ድማ ባህ ክብለኪ እዩበላ። ንሳ ግን ብዘይገለ በደል እዚ ኩሉ ስቅያት ዝበጽሖ እናረኣየት ኃዘና ኣይዕገስን በላ። ኣስዒቡ ከኣ ነዲኡ " እንሆ ወድኺ።" በላ ንቅዱስ ዮሓንስድማ " እንሃት ኣዴኻ "በሎ። ንሱ ከኣ ከም ዝበሎ ካብ ሽዑ ጀሚሩ ናብ ቤቱ ወሰዳ እሞ ምስኡ ከኣ 15 ጸንሐት።
ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያም ኣዝዩ ጽኑዕን ከቢድን ዝኾነ ሓዘን ከም ዝበጽሓ ዝተነግራ ኣቐዲሙ ገና ንኣምላኽናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ምስወለደት ኣብ 40 መዓልቲ ሥርዓተ ኦሪት ንምፍጻም ናብ ቤተ መቕደስ ኣብ ዝኸድዎ ዕለት እዩ። ዝነገራ ከኣ ኣረጋዊ ጻድቕ ስምዖን እዩ። እቲ ከኣ" እንሆ እዚ ሕፃን እዚ ኣብ እስራኤል ንብዙኃት ምኽንያት ምውዳቖምን ምትንሣኦምን፥ ከምኡውን ዘይቅበልዎን ምልክትን ክኸውን ዝተመደበ እዩ። "ድኅሪ ምባሉ፥ ናብ ዝቐንዐ ድማ " ንኣኺ ከኣ ሓሳባት ልቢ ብዙሓት ምእንቲ ኪግለጽ፥ ኃዘን ንልብኺ ከም ሰይፊ ኪስንጥቖ እዩ።" በላ። መንፈስኣምላኽ ገሊጽሉ ኣብ ዕለተ ዓርቢ ንዝፍጸም እዩ ነጊሩዋ። እዚ ዝበለ ከኣ ብናይ ወዳ ኢየሱስ ክርስቶስ መከራ መስቀሉን ሞቱን ኃዘን ንዕኣ ከም ብሰይፊምስንጣቕ ከም ብኹናት ምውጋእ ዝስምዓ ስለ ዝኾነ እዩ። ቅድስተ ቅዱሳን ድንግል ማርያም ዋላ እኳ ንዓለም ኩሉ መድኃኒት ዝኾነ ኣምላኽብምውላዳ ባህ እንተበላ ኩሉ ግዜ ነዚ ስምዖን ዝበላ እናዘከረት ድማ ኣምሪራ ትኃዝንን ተልቅስን ነበረት። ካብ ዕለታት ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስክርስቶስ " ኦ ኣደይ ብኣይ ምኽንያት ካብ ዝረኸበኪ ኃዘናት፥ ኣየናይ እዩ እቲ ዝመረረ᎒" ኢሉ ሓተታ። ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያም ከኣ " ኦፈጣርየይ ንዓይ ካብ ዝበጽሑኒ ኃዘናት እቶም ብዝበለጸ መሪሮም ዝተሰምዑኒ እዞም ኃሙሽተ እዮም።
1/ ስምዖን ኣብ ቤተ መቕደስ ኣይሁድ ኂዞም ክቐትሉኻ ምዃኖም ብትንቢት ኣብ ዝነገረኒ።
2/ ሠለስተ መዓልቲ ኣብ ቤተ መቕደስ ደልየ ኣብ ዝሰኣንኩዃ ጊዜ።
3/ ኢድካን እግርኻን ኣሲሮም ኣብ ቅድሚ ጲላጦስ ኣቕሪቦም ኣብ ኣደባባይ ንዝገረፉኻ ግርፋት ኣብ ዝዘከርኩሉ ጊዜ።
4/ ብዕለተ ዓርቢ ዕርቓንካ ኣውጺኦም ብመሳምር ሸንኪሮም ኣብ ማእከል ክልተ ሸፋቱ ዝሰቐሉኻ ስቕለት ኣብ ዝዘከርኩሉ ጊዜ።
5/ ዮሴፍን ኒቆዲሞስን ገኒዞም ናብ ውሽጢ ሓዲሽ መቓብር ንዘውረዱኻ ኣብ ዝዘከርኩሉ ጊዜ እዩ በለቶ።
ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ከኣ ድሕሪዚ"ኦ ኣደይ ብኣይ ምኽንያት ንዝበጽሓኪ ነዚ ኃሙሽተ ኃዘናትን መከራኽን ብናይ ቅዱስ ገብርኤል ሰላምታን ኣቡነ ዘበሰማያትን እናደገመ ዝዘከረ፥ ኣነ ኃጢኣቱ ክሓድገሉ፥መንግሥተ ሰማያት’ውን ከውርሶ እየ በላ። ጸሎታን በረከታን ምስ ኩልና ይኹንኣሜን።
ድኅሪዚ ኹሉ ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ታሽዓይ ሰዓት ምስ ኮነ " ተፈጸመ" በለ፣ እሞ፥ ብፍቓዱ ቅድስት ነፍሱ ካብ ክቡር ሥጋኡፈለየ።
ንነገረ ድኅነት ኣመልኪቱ ኣቐዲሙ ዝተነግረ ኹሉ ተፈጸመ ማለቱ እዩ። ሽዑ ዮሴፍን ኒቆዲሞስን መጺኦም ከኣ ካብ መስቀል ኣውሪዶም ንኣምላኽነቱዝግባእ ክብርን ምስጋናን ብምሃብ÷
«ቅዱስ እግዚአብሔር ቅዱስ ኃያል ቅዱስ ዘይመውት ህያው፥ ካብ ቅድስት ድንግል ማርያም ዝተወልደ፥ ኦ ጐይታ ይቕረ በለልና።
ቅዱስ እግዚአብሔር ቅዱስ ኃያል ቅዱስ ዘይመውት ህያው፥ ኣብ ዮርዳኖስ ዝተጠምቀ፥ኣብ ልዕሊ ዕንጸይቲ መስቀል ዝተሰቕለ፥ ኦ ጐይታ ይቕረበለልና።
ቅዱስ እግዚአብሔር ቅዱስ ኃያል ቅዱስ ዘይመውት ህያው፥ ኣብ ሣልሳይ መዓልቲ ካብ ምውታት ተፈልዩ ዝተንሥአ፥ ብምስጋና ናብ ሰማይ ዝዓረገ፥ ኣብ የማን ኣቡኡ ዝተቐመጠ፥ ኣብ ሕያዋንን ምውታትን ኪፈርድ ከም ብሓዱሽ ኪመጽእ እዩ፥ ኦ ጐይታ ይቕረ በለልና።» እናበሉ ብምግናዝ ኣብሓዱሽ መቓብር ቀበርዎ።
በዚ እዋን ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያምን እኒ ያዕቆብን ዮሓንስን ዝኣመሰሉ ሓዋርያትን ካብ ኃዘኖም ዝተላዕለ ትንሣኤ ወዳ ክርስቶስ ክሳዕ ዝርእዩዝስተ ኮነ ዝብላዕ ኣይጠዓሙን። እዚ ሎሚ’ውን ኣይተረፈን ኣብ ቅድስት ቤተ ክርስትያና ይፍጸም እዩ። እቲ ዘይከኣለ ግን ምሸት ዓርቢ ጥዒሙ ክሳዕትንሣኤ ይጸንሕ።
ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ኣብ መልዕልተ መስቀል ኮይኑ "ተፈጸመ " ከም ዝበለ በዛ መዓልቲ ኣቐዲሙ ዝተዋህ ናይ ተስፋ ቃል ኪዳን፥ ዝተኣትወ ሱባኤ፥ ዝተነግረ ቃል ነብያት፥ ዝተመሰለ ምሳሌ፥ ኩሉ ተፈጸመ። ስለዚ ዓርቢ ኣዳም ምስ ፈጣሪኡ ዝተዓረቐላ፡፡ ኣፍደገ ናይ ገነት ተራሕዩንዘመናት ዝኣክል ኣብ ሲኦል ማእሰርቲ ዝሳቐያ ዝነበራ ነፍሳት ነጻ ወጺአን ድኅነተን ዘረጋገጻለን፣ ናብ ገነት መንግሥተ ሰማያት ዝኣተዋላን ኣዝያፍልይትን ክብርትን ዝኾነ ዕለት እያ።
በዚኣ ዕለት እዚኣ ከኣ ፈያታዊ ዘየማን ንጐይታና መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ኣምላኽነቱ ተረዲኡ እዩ፣ "ተዘከረኒ እግዚኦ ኣመ ትመጽእበመንግሥትከ " ኦ ኢየሱስ ጐይታይ ብመንግሥትኻ ክትመጽእ ከሎኻ ዘክረኒ። " ምስ በሎ፥ "ሎሚ ኣብ ገነት ምሳይ ከም እትኸውን ብሓቂ ብሓቂእብለካ ኣለኹ።" ኢሉዎ። ሉቃ.23፥42-43።
በዚ ድማ መስቀል ታሪኹ ቀይሩ ኃይሉን ክብሩን ተገልጸ። ቀዲሙ ናይ ዓመጸኛተት መቕጽዒ ናይ ርግማን ምልክት ዝነበረ፥ ብክርስቶስ ነፍሳትዝደኃናሉ ምልክት፥ ናይ ዕርቅን ሰላምን ዕፅ፥ ናይ ፍቕሪ መግለጺ፥ ናይ ክብሪ ዙፋን፥ ጸላኢ ድያብሎስ ዝሰዓረሉ ኃያል መንፈሳዊ መሳርሒ፣ ናይእምነትና መመክሒ………ኮነ።
ኣብ ዓቢይ ጾም ሥርዓተ ንስሓ ዘይምህላው ዝተፈልጠ ኮይኑ በዛ መዓልቲ ግን ኩሉ ከም ግቡእ ሥርዓቱ ተጠናቒቑ ጊዜ ሠርክ ምስ ኮነ ምእመናንብዝፈጸፍዎ ኃጢኣት ናብ ካህን እናቐረቡ ተወሳኺ ስግደት ክህቦም ይሓቱ፡፡ እቲ ካህን’ውን ብቆጽሊ እናጠብጠበ ኣብ ልዕሊ እቲ ቀትሪ ክሰግድዎዝወዓሉ ተወሳኺ ይህቦም። ብቆጽሊ ምጥብጣቡ ንናይ ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ግርፋቱ ዘርኢ ክኸውን እንከሎ ናይ ተግሳጽውን እዩ።
ዕለተ ቀዳም ስዑር÷……ይቕጽል……
ያብጽሐነ ያብጽሕኩም በሰላመ እግዚአብሔር። ኣሜን።
እግዚአብሔር ኣምላክ በረከቱን ረዴአቱን ምሕረቱን የብዝሓልና። ኣማላድነት ቅድስተ ቅዱሳን ድንግል ማርያም ኣይፈለየና።
ወስብሐት ለእግዚአብሔር።
ወለወላዲቱ ድንግል።
ወለመስቀሉ ክቡር።
ዲን.ዓምደማርያም